„Spirala śmierci zęba” – czy da się ją zatrzymać?

„Spirala śmierci zęba zaczyna się w momencie, gdy dotkniemy go wiertłem. Skoro bakterie zrobiły ubytek, nie musimy go powiększać. Musimy go wypełnić.” — Prof. Hendrik Meyer‑Lueckel, FDI 2016

Czy wiesz, czym jest tzw. spirala śmierci zęba (ang. death spiral restoration)? To pojęcie, które w stomatologii funkcjonuje już od 1908 roku, oznaczające sekwencję zabiegów prowadzących od pierwszego wypełnienia aż po usunięcie zęba. Proces ten – jeśli nie zostanie odpowiednio wcześnie zatrzymany – może skończyć się koniecznością zastąpienia naturalnego zęba implantem.

Skąd wzięło się to pojęcie „spirali śmierci zęba”?

Termin powstał w czasach, gdy podstawowym materiałem do wypełnień był amalgamat. Aby utrzymać takie wypełnienie w ubytku, konieczne było wykonanie rozległego opracowania zęba, często z podcieniami retencyjnymi. Wypełnienie nie wiązało się chemicznie z tkanką – utrzymywało się wyłącznie dzięki retencji mechanicznej.

Dziś stomatologia oferuje znacznie bardziej zaawansowane materiały. Kompozyty XXI wieku pozwalają na odbudowę ubytków przy minimalnym opracowaniu tkanek. Dzięki temu można spowolnić, a w wielu przypadkach zatrzymać spiralę destrukcji zęba. Mimo to – każde naruszenie szkliwa i zębiny inicjuje ciąg dalszych zabiegów, które w dłuższej perspektywie mogą zakończyć się utratą zęba.

Stomatologia minimalnie inwazyjna – szansa na przerwanie „spirali śmierci zęba”

Aby przeciwdziałać postępującej destrukcji tkanek, kluczowe są:

• regularne kontrole stomatologiczne (w tym radiologiczne),

• odpowiednia profilaktyka,

• oraz podejście zgodne z zasadami stomatologii minimalnie inwazyjnej (MID – minimally invasive dentistry).

  
  

To nowoczesna filozofia leczenia, która koncentruje się na ochronie jak największej ilości zdrowych tkanek zęba, i obejmuje:

• remineralizację wczesnych zmian próchnicowych,

• redukcję liczby bakterii kariogennych,

• leczenie ubytków w powiększeniu, z maksymalnym zachowaniem tkanek,

• naprawę uszkodzonych wypełnień zamiast ich całkowitej wymiany,

• indywidualną ocenę ryzyka próchnicy i jej monitorowanie,

• edukację pacjenta – obejmującą dietę, higienę oraz nawyki sprzyjające zdrowiu jamy ustnej.

  
  

reklama własna

Rola higienistki w przerwaniu „spirali śmierci zęba”

Współczesna stomatologia to praca zespołowa. Skuteczność leczenia zależy nie tylko od lekarza dentysty, ale także – a może przede wszystkim – od zaangażowania higienistki stomatologicznej.

To Ty, Droga Higienistko, masz bezpośredni kontakt z pacjentem, edukujesz go, motywujesz i kontrolujesz codzienną higienę. Twoje działania profilaktyczne, treningi higieniczne, a także wczesne wykrycie zmian próchnicowych mogą realnie wpłynąć na zatrzymanie spiralnego procesu degradacji zęba.

Podsumowanie

Dobór odpowiednich technik leczenia i profilaktyki powinien być zawsze indywidualnie dostosowany do potrzeb klinicznych danego pacjenta, na podstawie rzetelnej diagnostyki i aktualnych dowodów naukowych. Współpraca interdyscyplinarna oraz nieustanne poszerzanie wiedzy i kompetencji – zarówno lekarza, jak i higienistki – to fundamenty nowoczesnej opieki stomatologicznej.

Bo każdy ząb zasługuje na drugą szansę, zanim trafi do spirali, z której nie ma powrotu.